Hoewel de tuin in november vaak een rustiger beeld toont — de bladeren vallen, de dagen zijn korter en de temperatuur daalt — is het geen dode tijd in de moestuin of plantenborder. Sterker nog: november biedt verrassende mogelijkheden om zaden te zaaien waarmee je in het voorjaar of volgend jaar al een voorsprong hebt.
Koudekiemers & winterhard planten
Sommige planten kiemen het beste bij lage temperaturen of hebben juist baat bij een koude periode om later goed op te komen. Hierbij kun je denken aan vaste planten of kruiden die inheemse of ecologische tuinen verrijken.
Voorbereiden op het voorjaar
Door nu zaden te zaaien, geef je planten tijd om zich te vestigen. In het voorjaar heb je dan al stevig gewortelde plantjes. In koude kassen is dit bijvoorbeeld ideaal.
Ecologisch voordeel
Het zaaien van inheemse bloemenmengsels voor de winter geldt als een ecologisch doordachte actie: veel inheemse soorten kiemen pas na de eerste kou (“stratificatie”) en zorgen later in het jaar voor nectar voor insecten.
Kiemgroenten en microgroenten binnenshuis
Voor wie binnenshuis of op de vensterbank wil zaaien: kiemgroenten (zoals tuinkers) zijn zeer geschikt om nu te zaaien.
Op de pagina “Nu zaaien” van zaden.eco staan verschillende zaden die geschikt zijn om rond deze tijd van het jaar te zaaien. Enkele voorbeelden:
Daslook (Allium ursinum) – een eetbaar bosplantje, bloeit vroeg in het voorjaar.
Slangenlook (Allium scorodoprasum) – wilde allium met paarse bloemen, geschikt voor natuurlijke tuinen.
Grote vossenstaart (Alopecurus pratensis) – grasachtige soort, ideaal voor natuur- of ecotuinen.
Grote engelwortel (Angelica archangelica) – aromatisch en aantrekkelijk voor bestuivers.
Beemdooievaarsbek (Geranium pratense) – vaste plant met paarse bloemen, geliefd bij insecten.
Wilde hyacinth (Hyacinthoides non-scripta) – lentebloeier voor schaduwrijke plekken.
Deze zaden zijn specifiek geadviseerd onder het kopje “Nu zaaien” op onze website.
Hier zijn enkele concrete adviezen om succesvol te zaaien in deze tijd:
Gebruik beschutting wanneer nodig
Zaai in een koude kas, een kastraysysteem of gebruik mini-kassen (bijv. plastic flessen of cloches). Dit helpt bij fluctuaties in temperatuur en beschermt jonge planten tegen vorst.
Kies de juiste zaden
Focus op winterharde, koudekiemende soorten (zoals inheemse vaste planten) of groenten die goed tegen kou kunnen (bladgroenten, winterpostelein, veldsla).
Bodemvoorbereiding
Zorg voor goed drainerende grond. Sommige zaden (zoals knoflook of alliums) rotten eerder in natte aarde. Tuinbonen en uien kunnen in november worden geplant met bescherming.
Zaaidiepte & afdekken
Zaai zaden niet te diep – ze hebben licht of een lichte aanaarding nodig. Houd de bovenkant vochtig maar voorkom dat de aarde drijfnat wordt.
Koude stratificatie
Sommige zaden hebben een koude periode nodig om te kiemen (stratificatie). Het kan helpen om zaden eerst een tijdje koud en vochtig te bewaren, voordat je ze uitzaait
Micro- en kiemgroenten binnenshuis
Zaai kiemgroenten zoals tuinkers op een vensterbank of in een kiemschaaltje binnen. Omdat ze snel groeien, kun je regelmatig oogsten, zelfs in de winter.
Timing en bescherming
Check je lokale vorstverwachting. Zaai bij droog weer en vermijd extreem natte of bevroren grond.
Ecologische aanpak
Overweeg om inheemse bloemen of planten te zaaien die belangrijk zijn voor insecten. Veel van deze soorten kiemen na vorst en zorgen later in het jaar voor voedsel voor bijen en vlinders.